ختم نبوت
معرفی کتاب ختم نبوت
کتاب ختم نبوت، مقاله‌اى است از کتاب محمد (ص) خاتم پیامبران که به قلم استاد شهید مرتضی مطهرى به نگارش درآمده است. مباحث این کتاب با کتاب «خاتمیت» همپوشانى دارد و هر دو یک هدف را دنبال مى‌کنند و عناوین مباحث آن عبارتند از: راز ختم نبوت، جبر تاریخ، نیازمندی‌ها، مقتضیات زمان، تحرک و انعطاف، اجتهاد.
ظهور دین اسلام با اعلام جاودانگى آن و پایان یافتن دفتر نبوت توأم بوده است. مسلمانان همواره ختم نبوت را امر واقع شده تلقى کرده‌اند. هیچ‌گاه براى آنها این مسئله مطرح نبوده که پس از حضرت محمّد صلى‌الله علیه‌و‌آله پیغمبر دیگرى خواهد آمد یا نه. چه، قرآن کریم با صراحت پایان یافتن نبوت را اعلام و پیغمبر بارها آن را تکرار کرده است. در میان مسلمین اندیشه ظهور پیغمبر دیگر، مانند انکار یگانگى خدا یا انکار قیامت، با ایمان به اسلام همواره ناسازگار شناخته شده است.
تلاش و کوششى که در میان دانشمندان اسلامى در این زمینه به عمل آمده است، تنها در این جهت بوده که مى‌خواسته‌اند به عمق این اندیشه پى‌ببرند و راز ختم نبوت را کشف کنند.
در کتاب ختم نبوت، قدر مسلّم این است که وحى، تلقى و دریافت راهنمایى است از راه اتصال ضمیر به غیب و ملکوت. نبى، وسیله ارتباطى است میان سایر انسان‌ها و جهان دیگر و در حقیقت پلى است میان جهان انسان‌ها و جهان غیب.
نبوت از جنبه شخصى و فردى، مظهر گسترش و رقاء شخصیت روحانى یک فرد انسان است و از جنبه عمومى، پیام الهى است براى انسان‌ها به منظور رهبرى آنها که به وسیله یک فرد به دیگران ابلاغ مى‌گردد.
نبوت معلول نیازمندى بشر به پیام الهى است و در گذشته طبق مقتضیات دوره‌ها و زمانه‌ا این پیام تجدید شده است. ظهور پیاپى پیامبران، تجدید دائمى شرایع، نسخه‌اى مداوم کتب آسمانى همه بدان علت است که نیازمندی‌هاى بشر دوره به دوره تغییر مى‌کرده است و بشر در هر دوره‌اى نیازمند پیام نوین و پیام‌آور نوینى بوده است. با این حال، چگونه مى‌توان فرض کرد که با اعلام ختم نبوت این رابطه یکباره بریده شود و پلى که جهان انسان را به جهان غیب متصل مى‌کند یکسره خراب گردد و دیگر پیامى به بشر نرسد و بشریت بلاتکلیف گذاشته شود؟
از این‌ها همه گذشته، چنانکه مى‌دانیم در فاصله میان پیامبران صاحب شریعت مانند نوح و ابراهیم و موسى و عیسى یک سلسله پیامبران دیگر ظهور کرده‌اند که مبلّغ و مروّج شریعت پیشین بوده‌اند. هزاران نبى بعد از نوح آمده‌اند که مبلّغ و مروّج شریعت نوحى بوده‌اند.
اسلام اندیشه ختم نبوت را آنچنان طرح و ترسیم کرده است که نه تنها ابهام و تردیدى باقى نمى‌گذارد، بلکه آن را به صورت یک فلسفه بزرگ در مى‌آورد. از نظر اسلام، اندیشه ختم نبوت نه نشانه تنزل بشریت و کاهش استعداد بشرى و نازا شدن مادر روزگار است و نه دلیل بى‌نیازى بشر از پیام الهى است و نه با پاسخگویى به نیازمندی‌هاى متغیر بشر در دوره‌ها و زمان‌هاى مختلف ناسازگار است، بلکه علت و فلسفه دیگرى دارد.
قبل از هرچیز لازم است ضمن خواندن کتاب ختم نبوت، با سیماى «ختم نبوت» آنچنان که اسلام ترسیم کرده است آشنا بشویم و آن را بررسى کنیم.
فهرست مطالب
مقدمه چاپ هجدهم
راز ختم نبوت
دروازه‌هاى آسمان
نبوت تبلیغى
دین جاوید
جبر تاریخ
نیازمندی‌ها
مقتضیات زمان
تحرّک و انعطاف
انتقال وظیفه
اجتهاد
سدّ باب اجتهاد
بینش‌هاى نو
نسبیت اجتهاد
فهرست‌ها
فهرست آیات قرآن کریم
فهرست احادیث
فهرست اسامى اشخاص
فهرست اسامى کتب، مقالات و نشریات
مولفان
مرتضی مطهری
منابع
موضوعات
مذهبی