اسطوره‌ی عشق عذری: نقد تطبیقی بر دیوان مجنون و مقایسه آن با لیلی و مجنون نظامی گنجوی
معرفی کتاب اسطوره‌ی عشق عذری: نقد تطبیقی بر دیوان مجنون و مقایسه آن با لیلی و مجنون نظامی گنجوی
سخن از عشق است، عشقی که از خداوند آغاز می‌شود. عشق، جوهری است در نهادِ همة موجودات، بالأخص در نهادِ انسان که از جانبِ خداوند به ودیعت گذاشته شده است. این عشق بینِ خداوند و انسان دو طرفه است. خداوند نیز به موجوداتِ خویش و مخصوصاً به انسان که اشرفِ مخلوقات و جانشینِ او روی زمین است عشق می‌وَرزَد لذا تمام موجودات نیز به خداوند عشق می‌ورزند. اینجاست که شعر: «عاشقم بر همه عالَم که همه عالَم از اوست» مصداقِ عینی پیدا می‌کند. موضوع تحقیقی که در این پایان‌نامه پیشِ رو داریم نیز حکایت از عشق می‌کند. عشقی که به عالَمِ بالا راه یافت و نظرِ عُرَفا و صوفیان را به خود جلب نمود.
در این پژوهش به «شرح و بررسی و مقایسة مثنوی لیلی و مجنون نظامی و دیوانِ مجنون» می‌پردازیم. مسئله‌ای که در این گفتار مورد بررسی قرار می‌گیرد اینست که نظامی تا چه حد توانسته است از اشعارِ دیوانِ مجنون استفاده نماید، هر چند که مجبور به پیروی از این اشعار نبوده است و به خواهش پادشاهِ وقت، «اَخْسِتان شروانشاه» به سرودنِ این داستانِ غم‌انگیز پَرداخته است. اصلِ این داستان عربی است و در ریگزارهای تفتیدة عربستان و در حوالی سرزمین نجد اتفاق افتاده است. و نظامی اولین شاعری است که این داستان را به رشتة نظم کشیده است. نظامی می‌فرماید:
این بود کز ابتدای حالتکس گِرد نگشتش ازملالت
و قرائن نشان می‌دهد که نظامی به هنگام سرودنِ این منظومه، نسخة عربی در دست داشته است که شاید شروانشاه برای او فرستاده است.
این نسخه چو دل نهاد بَر دست در پهلوی من چو سایه بنشست
فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول: اَحْوالِ مجنونِ لیلی
1- زمانة مجنون (عصر اُمَوی)
2- اوضاع ادبی در عصر اُمَوی
3- عواملی که بر ادبیاتِ این دوره (اُمَوی) اثر گذاشت
4- شعر در عصر اُمَوی
5- غزل حَضَری و بَدَوی
6- غَزلِ عُذری، ویژگیهای آن و چگونگی پیدایش آن
فصل دوم: مقایسه و بررسی اشعار مجنون و مثنوی لیلی و مجنونِ نظامی
1- مقدّمه در بابِ مقایسة دیوان مجنون و لیلی و مجنونِ نظامی
2- آغازِ عشقِ لیلی و مجنون
3- خواستگاری پدر مجنون از لیلی
4- شکایت مجنون در عدم رضایت پدرِ لیلی
5- بازداشتنِ خانوادة مجنون از این عشق
6- مجنون در حَجّ: اَللّهُمَّ زِدْنی لِلیلی حُبَّاً.
7- حُکمِ سلطان به مُباح کردنِ خونِ مجنون
8- وصلت لیلی با اِبْنِ سَلام از بَنی ثقیف
9- شکایت کردنِ مجنون با خیالِ لیلی
10- ملاقاتِ نوفل با مجنون
12- آزاد کردنِ آهوان به دستِ مجنون
13- مکالمة مجنون با زاغ
14- قصه پیرزن و گدای اسیر
15- مُلاقاتِ پدر با مجنون
17- نیایش مجنون به درگاهِ خداوند
18- نیایشِ مجنون با ستارگان
19- مکاتبات لیلی و مجنون
20- مرگ لیلی
فصل سوم: منتخبی از اشعارِ مجنون که مضمون آن در لیلی و مجنونِ نظامی ذکر نشده است
1- وصف مجنون در مورد لیلی
2- بِاسم لیلی
3- بیماری لیلی
4- مِن صحراء بنی تمیم
5- جَبَل الثّوبان
6- کوچ خانوادة لیلی
نتیجه
خلاصه به زبان انگلیسی
فهرست منابع و مآخذ
مولفان
لیلا حدیدی
منابع
موضوعات
ادبیات